Otyłość jest wieloczynnikową chorobą tkanki tłuszczowej, charakteryzującą się nadmiernym gromadzeniem tłuszczu. Komórki, które magazynują zapasy energii w postaci tłuszczu ulegają powiększeniu (wzrost objętości), a następnie, gdy osiągną swoją maksymalną pojemność, rekrutują nowe „puste” komórki gotowe do załadowania się tłuszczem. Choroba ta ma szkodliwe konsekwencje dla zdrowia fizycznego (skrócenie średniej długości życia, trudności w poruszaniu się, zwiększone ryzyko niektórych chorób, itp.) oraz zdrowia psychicznego (stygmatyzacja, niska samoocena, poczucie winy, itp.).

Kiedy zaczyna się otyłość?

U dorosłych, nadwagę i otyłość można ocenić poprzez obliczenie wskaźnika masy ciała (BMI). Oblicza się ją dzieląc wagę (w kilogramach) przez wzrost (w metrach) podniesiony do kwadratu. Tak zwana „normalna” waga osoby dorosłej odpowiada wskaźnikowi BMI pomiędzy 18,5 a 24,9 kg/m2.

Nadwaga odpowiada wskaźnikowi BMI pomiędzy 25 a 29,9 kg/m2, zaś otyłość odpowiada wskaźnikowi BMI pomiędzy 30 a 39,9 kg/m2.

Istnieją trzy etapy otyłości:

1. Umiarkowana otyłość (BMI pomiędzy 30 – 34,9 kg/m2),

2. Ciężka otyłość (BMI pomiędzy 35 – 39,9 kg/m2),

3. Otyłość olbrzymia, lub otyłość olbrzymia (BMI większe niż 40 kg/m2).

BMI nie jest jedynym kryterium rozpoznania otyłości. Poza wagą, zaleca się pomiar obwodu talii i zawartości tłuszczu, aby ocenić rozmieszczenie i rodzaj tkanki tłuszczowej. Gdy obwód talii jest większy lub równy 102 cm u mężczyzn i 88 cm u kobiet, mówimy o otyłości brzusznej.

Bardzo ważnym aspektem w diagnozowaniu otyłości jest rozróżnienie otyłości pierwotnej i wtórnej.

• Otyłość pierwotna spowodowana jest przez nadmiar dostarczanej energii w stosunku do możliwości zużycia jej przez organizm. Ten rodzaj występuje zazwyczaj w przypadku pacjentów spożywających żywność wysoko przetworzoną, zawierającą dużą ilość węglowodanów prostych i tłuszczów pochodzenia zwierzęcego, przy jednoczesnym braku aktywności fizyczne.
• Nie każdy jednak przypadek zachorowania na otyłość wynika ze sposobu odżywiania.  Zdarza się też, że otyłość jest następstwem innej choroby. W takich przypadkach chory cierpi na tzw. otyłość wtórną. Mogą ją wywoływać zaburzenia hormonalne lub zaburzenia ośrodkowego układu nerwowego.

Badania laboratoryjne w otyłości:

•     stężenie glukozy;
•     stężenie insuliny;
•     profil lipidowy (stężenie cholesterolu całkowitego, HDL, LDL, trójglicerydów);
•     stężenie ALT i AST;
•     stężenie kwasu moczowego;
•     stężenie TSH.

Przyczyny otyłości?

Wbrew uprzedzeniom, przejadanie się i brak aktywności fizycznej nie są głównymi przyczynami otyłości. Ważne jest dokładne wykrycie i zdiagnozowanie przyczyn choroby, a nie poleganie bezpośrednio na dostosowaniu diety czy intensywnej aktywności fizycznej. Istnieje wiele czynników, które należy wziąć pod uwagę:

• podstawą jest przyjmowanie nadmiaru energii w stosunku do jej zużycia
• genetyczna predyspozycja do przybierania na wadze. Pamiętaj, że ryzyko otyłości wzrasta o 50%, jeśli jedno z rodziców jest otyłe. Jeśli oboje rodzice są otyli, odsetek ten wzrasta do 80%.
• zaburzenia czynności gruczołów wydzielania wewnętrznego
• konsekwencje społeczne i psychologiczne, które są często pomijane
• zaburzenia odżywiania i brak leczenia dostosowanego do rzeczywistych przyczyn choroby
• u kobiet wzrasta również ryzyko zachorowania na raka (piersi, jajnika, endometrium), przewodu pokarmowego (wątroby, pęcherzyka żółciowego, jelita grubego) lub prostaty. Przyrost masy ciała może również powodować zaburzenia miesiączkowania u kobiet.

Skutki otyłości

Znaczna otyłość może powodować wiele chorób oraz poważnych uszkodzeń począwszy na obciążaniu stawów po otłuszczenie narządów wewnętrznych i zaburzenie pracy hormonów, zaburzenia te najczęściej doprowadzają do

• cukrzycy typu 2,
• nadciśnienia tętniczego,
• miażdżycy naczyń,
• niedokrwienia serca
• zespółu policystycznych jajników (PCOS),
• zaburzeń gospodarki lipidowej,
• żylaków
• zespołu bezdechu sennego
• zmian zwyrodnieniowych stawów i kręgosłupa
• zaburzeń snu
• refluksu

Otyłość wywołuje szereg negatywnych skutków na tle psychicznym, którymi są: izolacja i wycofanie się z kontaktów towarzyskich. Brak akceptacji siebie doprowadza często do depresji.

Oto kilka działań, które mogą zapobiec rozwojowi nadwagi, która może prowadzić do otyłości:

• Upewnij się, że stosujesz zróżnicowaną i zbilansowaną dietę, najlepiej podzieloną na 3 posiłki, dostosowaną do Twoich potrzeb
• Ustal stały rytm trzech posiłków dziennie, którym towarzyszy przekąska;
• Ograniczyć spożywanie zbyt słodkich lub wysoko przetworzonych produktów (napoje bezalkoholowe, słodycze, ciastka przemysłowe itp.)
• Wybieraj owoce i warzywa, rośliny strączkowe i pełnoziarniste produkty zbożowe;
• Zwracaj również uwagę na jakość swojej diety: wyrabiając sobie nawyk czytania etykiet w supermarketach, łatwiej wykryjesz produkty o zbyt dużej zawartości cukru, soli lub tłuszczu;
• Bierz udział w regularnej aktywności fizycznej (150 minut tygodniowo dla osoby dorosłej, zgodnie z zaleceniami WHO)
• Pamiętaj, że możesz udać się po pomoc do dietetyka